Đề bài: Phân tích truyện Nhưng phải bằng hai mày

Bài giảng: Nhưng phải bằng trời bằng vung – Cô Trương Khánh Linh (GV)

Kho tàng truyện cười Việt Nam vô cùng phong phú về đề tài, được chia thành hai loại: truyện hài hước và truyện trào phúng. Truyện hài chủ yếu nhằm mục đích giải trí nhưng vẫn mang ý nghĩa giáo dục nhẹ nhàng. Truyện châm biếm có mục đích đả kích, phê phán, đối tượng hầu hết là những nhân vật thuộc tầng lớp thượng lưu trong xã hội phong kiến ​​xưa. Cũng có nhiều truyện cười phê phán những thói hư tật xấu thường gặp ở đời. Nhưng hẳn với ông và Ba con gà lớn là truyện cười trào phúng, phê phán quan lại tham nhũng, thầy giáo dốt nát.

Cốt truyện rất đơn giản: Hai người hàng xóm đánh nhau rồi kiện nhau. Tuy nhiên, câu chuyện được xây dựng thành một vở hài kịch hoàn hảo với hai yếu tố then chốt dẫn đến sự hình thành và phát triển của mâu thuẫn. Đó là một luật sư nổi tiếng xử án giỏi còn hai đương sự Ngô và Cải đều muốn thắng nên đã mua chuộc chánh án.

Xung đột bắt đầu nảy sinh khi tù trưởng bất ngờ tuyên bố sẽ phạt Cai mười roi. Điều buồn cười là hai nhân vật một bên là chủ động, còn một bên hoàn toàn bị động. Một bên lên án, một bên yêu cầu xem xét lại. Hành động và lời nói của họ hoàn toàn trái ngược nhau. Vở kịch khép lại với câu kết chắc nịch của trưởng làng: Tao biết mày phải… nhưng phải… bằng hai đứa mày. Những lời đó đã vạch trần thủ đoạn của bọn tham mưu trưởng mà dân gian đã chỉ ra trong câu tục ngữ: kéo hai đầu.

Trưởng làng là người đứng đầu chính quyền trong làng. Viên quan trong truyện nổi tiếng giỏi xử kiện. Nhưng danh tiếng đó hoàn toàn trái ngược với thực tế bên trong. Cả Ngô và Cải đều phải đưa hối lộ cho tù trưởng. Công bằng, phải – trái, chỗ đứng chẳng có ý nghĩa gì. Khi chánh án.. Quyền lợi ở đây thuộc về những người có nhiều tiền và quà cáp để lo liệu. Tiền đã ngự trị trên quảng trường công cộng, bất chấp công lý. Đúng vậy: Đồng bạc chọc thủng tờ giấy và Cải, Ngô là những nhân vật bi kịch vừa đáng trách, đáng cười, vừa đáng thương.

Tình huống trớ trêu của truyện được thể hiện qua cử chỉ, hành động, lời nói ngộ nghĩnh của các nhân vật.

Điệu bộ, hành động của các nhân vật trong truyện này giống như cử chỉ, hành động của các nhân vật trong vở kịch câm, hàm chứa nhiều ý nghĩa. Khi bị hiệu trưởng ra lệnh đánh đòn, Cai nhanh chóng xòe năm ngón tay, ngước nhìn cô giáo và nói nhỏ. Cử chỉ đó như muốn nhắc nhở luật sư về số tiền đã ứng trước và mong đợi sự “nhớ” của viên chánh án về cam kết quyền lợi sẽ thuộc về mình. Ông thầy còn xòe ngón tay trái đè lên năm ngón tay phải, động tác này ngầm cho Cải biết Ngô “đúng” gấp đôi nên đương nhiên phần thắng sẽ thuộc về ông.

Lý tính (trừu tượng) đếm bằng năm ngón tay (cụ thể), hai lần đúng tính bằng mười ngón tay. Điều thú vị mà tác giả dân gian mang đến cho người đọc là: ngón tay cái trở thành “biểu tượng” của đồng tiền và hai bàn tay úp vào nhau cũng là “biểu tượng” thể hiện số tiền được đút lót. của Ngô.

Truyện còn sử dụng lối chơi chữ để pha trò. Chữ ngay trong câu chuyện này có nhiều nghĩa. Nghĩa thứ nhất chỉ cái đúng, chỉ cái đúng, người đúng, đối lập với cái sai, kẻ sai trái. Nghĩa thứ hai dùng để chỉ một cái gì đó bắt buộc, cần thiết, đó là số tiền phải nộp cho khoản đặt cọc. Lời của người lãnh đạo: Tôi biết bạn phải… nhưng nó phải là… đối với hai bạn bằng cả hai nghĩa. Không phải ngẫu nhiên, phần thứ hai trong lời của tác giả trữ tình được dùng để đặt tên cho câu chuyện này.

Ở đây, ta thấy ngôn ngữ nói và ngôn ngữ hành động thống nhất với nhau và có giá trị ngang nhau. Ngôn ngữ bằng lời nói là ngôn ngữ công cộng, được nói với tất cả những người có mặt. Ngôn ngữ ký hiệu là ngôn ngữ “bí mật” mà chỉ người trong cuộc (thầy và trò) mới hiểu được.

Hai ngôn ngữ đó làm rõ nghĩa cho nhau để cho thấy đúng bản chất của vị luật sư đó có tiếng là giỏi tranh tụng.

Truyện rất ngắn, kết thúc bất ngờ nhưng đủ nói lên và tiếng cười vừa giòn giã vừa thâm thúy.

Xem thêm các bài văn mẫu phân tích và lập kế hoạch tác phẩm lớp 10:

Bài tập SGK lớp 10 mới:

Giới thiệu về kênh Youtube

nhung-no-khong-bang-hai-may.jsp

Giải bài tập lớp 10 theo sách bộ môn mới